WIBOR jest wskaźnikiem referencyjnym – na którego wysokość w decydującym zakresie wpływają banki – wykorzystywanym do obliczania kosztów kredytów udzielonych w złotych polskich. Okazuje się, że sposób jego stosowania w umowach kredytowych często był po prostu niezgodny z prawem. Sąd Okręgowy w Częstochowie zadał do TSUE pytania prejudycjalne, na które odpowiedź może znacznie poprawić położenie kredytobiorców. 

Spis treści:

1. TSUE a WIBOR – o co zapytał Sąd Okręgowy?
2. Opinia rzecznika generalnego TSUE
3. Czy można wygrać sprawę o WIBOR?
4. Czy wyroki TSUE są wiążące? Rola sądów krajowych
5. TSUE a WIBOR – o tym pamiętaj! 

Unijna dyrektywa 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich jest jednym z najważniejszych aktów dla konsumentów, którzy chcą walczyć o swoje prawa w sporach z bankami. Dobrze wiedzą o tym frankowicze. Ich przykład dowodzi, że z bankiem można wygrać i odzyskać pieniądze, które zostały nadpłacone na rzecz banku. Nie inaczej jest w przypadku wskaźnika WIBOR, który jest powszechnie wykorzystywany w kredytach złotówkowych. Coraz częściej przed sądami udaje się udowodnić, że klauzule umowne dotyczące tego wskaźnika mają charakter niedozwolony (abuzywny), czyli należy przyjąć, że one nie obowiązują i wszelkie świadczenia spełnione na rzecz banku muszą zostać zwrócone. Być może niedługo Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej jeszcze to potwierdzi. Dlaczego? 

TSUE a WIBOR – o co zapytał Sąd Okręgowy?

Sąd Okręgowy w Częstochowie zdawał TSUE następujące pytania:

• Czy dyrektywa konsumencka pozwala na badanie postanowień umownych dotyczących zmiennego oprocentowania na podstawie wskaźnika referencyjnego WIBOR;
• Jeżeli bank nie poinformował konsumenta o ryzyku związanym z zastosowaniem zmiennej stopy procentowej, to czy postanowienia umowy kredytowej opartej o wskaźnik WIBOR można uznać za sprzeczne z dobrą wiarą banku skutkujące nierównowagą praw i obowiązków stron umowy ze szkodą dla konsumenta;
• Czy w przypadku uznania za nieuczciwe oprocentowania kredytu opartego na WIBOR za nieuczciwe, umowa może nadal funkcjonować, jedynie z marżą banku.

Trudno mieć wątpliwości, że odpowiedzi na te pytania, jakie udzieli unijny Trybunał będą mieć niezwykle istotne znaczenie dla wszystkich kredytobiorców posiadających kredyty oparte o wskaźnik WIBOR. A więc w praktyce spodziewane orzeczenie TSUE będzie odnosić się do każdego kredytu złotówkowego. Jakie więc może być rozstrzygnięcie?

Opinia rzecznika generalnego TSUE

Na razie poznaliśmy opinię rzecznika generalnego Trybunału. W praktyce bardzo często zdarza się tak, że TSUE w swoim orzeczeniu podziela stanowisko rzecznika, stąd warto się mu bliżej przyjrzeć. Otóż rzecznik Laila Medina stwierdziła w swojej opinii, że nie ma przeszkód, aby klauzule umowne dotyczące wskaźnika WIBOR były badane pod kątem standardów wynikających z dyrektywy w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. To zdecydowanie dobra wiadomość, potwierdzająca, że kredytobiorcy posiadający status konsumenta jak najbardziej mogą dochodzić swoich praw.

Ponadto rzecznik zauważyła, że nie ma przeszkód prawnych, aby klauzule umowne odnoszące się do wskaźnika WIBOR6 uznać za abuzywne. Pod warunkiem, że klauzule te nie zostały sformułowane prostym i zrozumiałym językiem, a więc nie spełniają wymogów przejrzystości. Co prawda rzecznik nie wskazał wprost, że postanowienia umowne dotyczące WIBOR-u są abuzywne, ale podniósł możliwość badania przez sąd tego zagadnienia. A to już bardzo dużo. Takie postawienie sprawy otwiera przed kredytobiorcami perspektywy na przekonanie sądu do swoich racji. Przy pomocy doświadczonych prawników są na to duże szanse.

Rzecznik wskazała ponadto, że oceniając niedopuszczalność postanowień umownych odnoszących się do wskaźnika WIBOR powinien przeanalizować, czy jego skutkiem jest znacząca nierównowaga stron kontraktu. Tym samym sąd musi zastanowić się, czy gdyby konsument mógł w pełni negocjować treść tego rodzaju warunku umownego zgodziłby się na nią, czy też nie. To kolejne istotne stwierdzenia dla posiadaczy kredytów, w których wykorzystano stawkę WIBOR. Biorąc pod uwagę praktykę stosowaną przez wiele banków – gdzie klientom zainteresowanym kredytami przekazuje się stosy dokumentów, ale bez wyjaśnienia rzeczywiście zawartych w nich treści – wykazanie braku przejrzystości we wskazanym zakresie jest jak najbardziej możliwe. 

Czy można wygrać sprawę o WIBOR?

Praktyka pokazuje, że zwycięstwo w sądzie z bankiem w sprawie o WIBOR co prawda jest trudnym zadaniem, ale w pełni osiągalnym. Argumenty przytoczone przez rzecznik generalną TSUE jak najbardziej można – a wręcz powinno się – wykorzystywać w sprawach dotyczących konkretnych umów kredytowych. Co prawda na orzeczenie samego Trybunału przyjdzie nam najpewniej poczekać jeszcze kilka miesięcy, ale trudno wyobrazić sobie, aby TSUE orzekł coś zupełnie przeciwnego do tez postawionych przez rzecznik generalną.

Spodziewana odpowiedź unijnego Trybunału z pewnością będzie bardzo ważnym wydarzeniem dla każdy kredytobiorcy-konsumenta zainteresowanego dochodzeniem swoich praw z tytułu abuzywności klauzul regulujących kwestię WIBOR-u w jego umowie kredytowej. Trzeba przy tym pamiętać, że 

Czy wyroki TSUE są wiążące? Rola sądów krajowych

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie zajmuje się – w tym kontekście, o którym tutaj mowa – rozstrzyganiem indywidualnych spraw. Tym samym, mówiąc w pewnym uproszczeniu, TSUE nie odpowie wprost, czy w sprawie prowadzonej przez polski sąd powinien zapaść taki lub inny wyrok. Trybunał dokona wykładni prawa Unii Europejskiej, a więc wskaże w jaki sposób należy rozumieć konkretne przepisy, a więc w tym przypadku regulacje dotyczące klauzul abuzywnych.

W momencie, gdy TSUE odpowie na zadane mu pytanie, to sąd który je zadał sam musi zastosować otrzymaną odpowiedź do realiów konkretnej sprawy i wydać w niej wyrok. Jednocześnie z formalnego punktu widzenia odpowiedź TSU nie wiąże innych sądów, rozstrzygających nawet podobne sprawy. Natomiast biorąc pod uwagę prestiż unijnego Trybunału jego orzecznictwo jest uwzględniane właściwie w każdej sprawie zbliżonej do tej, na kanwie której zadano pytania prejudycjalne do TSUE. Dlatego spodziewane rozstrzygnięcie będzie tak istotne właściwie dla wszystkich kredytobiorców.

TSUE a WIBOR – o tym pamiętaj! 

W Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej toczy się sprawa wywołana zadaniem pytań prejudycjalnych przez Sąd Okręgowy w Częstochowie. Ich najważniejszym aspektem jest ustalenie, czy unijna dyrektywa dotycząca nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich może znaleźć zastosowanie w stosunku do klauzul umownych odnoszących się do stawki WIBOR, a jeżeli tak, to w jaki sposób na dokonywane oceny ma m.in. brak jasnego poinformowania konsumenta przez bank o wpływie stosowania tej klauzuli na ryzyko kontraktowe. Na razie poznaliśmy opinię rzecznik generalnej Trybunału, która generalnie jest korzystna dla kredytobiorców. Jeżeli TSUE orzeknie w podobny sposób otworzą się przed nimi nowe perspektywy w walce o swoje prawa.