Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych nie blokuje możliwości wspólnego uzgodnienia przez kontrahentów dłuższego terminu zapłaty. Podobnie, jak cywilnoprawna zasada swobody umów mówi jedynie, że dłuższy termin nie może być rażąco nieuczciwy wobec wierzyciela. Jednak wyrok łódzkiego sądu z dnia 26 sierpnia 2019 roku sprawia, że musimy na tę sprawę spojrzeć z szerszej perspektywy. W następujący orzeczeniu możemy przeczytać:

„(…) nie wystąpiły żadne szczególne okoliczności uzasadniające przedłużenie terminu zapłaty zgodną wolą stron do 150 dni, ani sąd nie dopatrzył się obiektywnych przesłanek wynikających z właściwości tej umowy uzasadniających takie przedłużenie” (sygn. akt XIII Ga 334/19)

Spór o odroczoną płatność

Sąd Rejonowy w Kaliszu w sierpniu 2018 roku zasądził od pozwanej firmy na korzyść spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która była stroną powodową, kwotę należną z tytułu wykonania usługi przewozu w transporcie międzynarodową wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienia w transakcjach handlowych. Odsetki liczone miały być od 28 października 2017 r., czyli od chwili wykonania usługi do dnia zapłaty. Kontrakt między firmami był regulowany Konwencją o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) z dnia 19 maja 1956 r. (Dz.U. nr 49 z 1962 roku, poz. 238 – dalej jako „Konwencja CMR”).

Opóźnione dostarczenie faktury

Pozwana firma nie kwestionowała w sądzie wysokości wynagrodzenia na rzecz spółki z o.o. Nie kwestionowała również wykonania przez nią usługi przewozu. Uważała jednak, że roszczenie jest przedwczesne. W umowie zawartej pomiędzy przedsiębiorstwami był bowiem zapis o możliwości wydłużenia terminu płatności o 90 dni w przypadku opóźnienia doręczenia faktury. Takie opóźnienie w istocie nastąpiło. Pozwana firma złożyła więc apelacje od wyroku do Sądu Okręgowego w Łodzi XIII Wydziału Gospodarczego Odwoławczego, bezskutecznie. Sąd podczas rozprawy przywołał cel prowadzenia nowelizacji niektórych ustaw, w tym ustawy o terminach płatności w transakcjach handlowych. Nowelizacje te miały na celu ograniczenie zatorów płatniczych za dostawy towarów lub usług.

W przekonaniu łódzkiego sądu tak długie wydłużanie płatności sprzeciwia się przepisowi art. 7 ust. 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. W orzeczeniu możemy przeczytać:

„Brak terminowej zapłaty za towary lub usługi (…) generuje szereg negatywnych konsekwencji dla obrotu gospodarczego. (…) wprowadzane rozwiązania prawne mają mobilizować dłużników transakcji handlowych (…) do dokonywania zapłaty w ustalonym terminie, jak również zniechęcać do narzucania przez nich nieuzasadnionych, wydłużonych terminów zapłaty. (…) W przekonaniu Sądu Okręgowego nie wystąpiły żadne szczególne okoliczności uzasadniające przedłużenie terminu zapłaty zgodną wolą stron do 150 dni, ani sąd nie dopatrzył się obiektywnych przesłanek wynikających z właściwości tej umowy uzasadniających takie przedłużenie”(sygn. akt XIII Ga 334/19).

Stawki odsetkowe

Sąd drugiej instancji podzielił stanowisko Sądu Rejonowego w Kaliszu co do należności głównej przysługującej przewoźnikowi. Nie zgodził się jednak z częścią wyroku dotyczącą odsetek. Zgodnie z artykułem 5 Ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, jeśli strony ustaliły w umowie termin rozliczenia dłuższy niż 30 dni, to po upływie tego terminu wierzyciel może zażądać odsetek ustawowych. Termin liczony jest od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, do dnia zapłaty. Nie może on jednak przekraczać daty wymagalności świadczenia pieniężnego.

Sąd Okręgowy zauważył, że idąc zgodnie z tą zasadą prawa, dłużnikowi przysługują odsetki ustawowe tylko do 18 listopada 2017 roku. Od tego dnia natomiast liczone powinny być odsetki ustawowe za opóźnienia w transakcjach handlowych.

Konsultacje prawnicze chronią kontakty

Powyższa sprawa pokazuje, że czasem to, co nie jest oficjalnie zakazane, nie zawsze jest dozwolone. Stosując prawo w praktyce, nie wolno zapominać o idei, jaka prześwieca jego powołaniu. W powyższej sprawie przedsiębiorcy uznali, że skoro artykuł 7 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, daje przyzwolenie na wydłużenie terminu zapłaty – może być on stosowany bez wyraźnego powodu.

Tworząc umowy i kontrakty, które funkcjonują później w obrocie gospodarczy, warto skorzystać z porady prawnej. Doradztwo pomoże uniknąć sytuacji, w której mylnie odczytamy przepis, nie znając jego idei i zastosowania w praktyce.