• Sankcja kredytu darmowego ma zastosowanie wówczas, gdy kredytodawca (np. bank) naruszy obowiązki określone w ustawie o kredycie konsumenckim.
• Sankcja ta polega na tym, że konsument zwraca jedynie pożyczony kapitał, bez jakichkolwiek odsetek czy innych kosztów.
• Aby skorzystać z sankcji kredytu darmowego konsument musi złożyć swojemu kredytodawcy pisemne oświadczenie. 

Zarówno polskie, jak i unijne prawo na wiele różnych sposobów chroni konsumentów. Powszechnie uznaje się ich – w relacjach z przedsiębiorcami – za słabsze strony stosunku prawnego, nieposiadające wiedzy i doświadczenia związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej  w danej branży. Problem ten jest szczególnie widoczny w sektorze kredytowym. Prawidłowe zrozumienie umowy kredytowej jest nie lada wyzwaniem, związanym z koniecznością poświęcenia wielu godzin na analizy treści proponowanego kontraktu. Dlatego pamiętać, że bank czy innych kredytodawca, który zawarł z konsumentem niezgodną z prawem umowę, powinien ponieść tego konsekwencje. Jedną z nich jest sankcja kredytu darmowego. Na czym ona polega? 

Prawo konsumenta do zwrotu kredytu bez odsetek i innych kosztów

Sankcja kredytu darmowego to – mówiąc najprościej – zwrot kredytu bez odsetek innych kosztów. Tym samym w praktyce sankcja ta sprowadza się do tego, że konsument oddaje swojemu kredytodawcy, np. bankowi, jedynie kapitał, który od niego pożyczył, bez jakichkolwiek dodatkowych środków. Jednocześnie, aby skorzystać z tej sankcji konieczne jest spełnienie dwojakiego rodzaju warunków:

• kredytobiorca musi posiadać status konsumenta. Chodzi tu więc o osoby fizyczne, które zaciągnęły kredyt w sposób niezwiązany bezpośrednio z ich działalnością gospodarczą lub zawodową;
• umowa kredytowa nie spełnia wymagań określonych w ustawie o kredycie konsumenckim. 

Warto od razu wskazać tu na dwie istotne kwestie. Otóż co prawda sankcja kredytu darmowego dostępna jest jedynie dla konsumentów – nawiasem mówiąc status ten w pewnych wypadkach posiadają także osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – to jednak przedsiębiorcy będący stronami niekorzystnych umów kredytowych nie powinni się poddawać. Mogą oni sięgnąć po ogólne mechanizmy określone w Kodeksie cywilnym albo w Prawie bankowym, przykładowo wykazując niezgodność z prawem ich umowy kredytowej.

Ponadto sankcja kredytu darmowego jest związana z naruszeniem obowiązków, jakie ustawodawca nałożył na każdego kredytodawcę, który udziela kredytów konsumentom. Katalog obowiązków, których niedopełnienie otwiera konsumentowi możliwość sięgnięcia po sankcję kredytu darmowego został jednoznacznie określony w ustawie o kredycie konsumenckim. Co więc musi zawierać tego rodzaju umowa? 

Co musi zawierać umowa kredytowa z konsumentem? 

Każda umowa o kredyt konsumencki musi m.in.:

• zostać zawarta co najmniej w formie pisemnie. Tym samym niedopuszczalne jest udzielanie kredytu na mocy ustnych porozumień pomiędzy kredytodawcą a konsumentem;
• jednoznacznie wskazywać dane pozwalające na pełną identyfikację stron umowy;
• pozwalać określić, jaki rodzaj kredytu został udzielony;
• precyzować czas obowiązywania umowy;
• wskazywać całkowity koszt kredytu;
• definiować zasady i terminy spłaty kredytu, w szczególności kolejność zaliczania rat kredytu konsumenckiego na poczet należności kredytodawcy.

Niespełnienie któregoś z tych wymagań oznacza, że konsument ma prawo sięgnąć po sankcję kredytu darmowego. Choć warto pamiętać, że wskazany tu katalog ma jedynie przykładowy charakter. Dodatkowe zasady, jakie musi przestrzegać kredytodawca można by wskazać w odniesieniu przykładowo do kredytu konsumenckiego przewidującego odroczenie płatności lub zmianę sposobu zapłaty. Z tego względu zawsze warto skonsultować swoją sprawę z prawnikiem doświadczonym w stosowaniu sankcji kredytu darmowego. Z pewnością jego wiedza pozwoli uzyskać odpowiedź na pytanie, czy w realiach konkretnej umowy sankcję tę można zastosować.  

Jak zastosować sankcję kredytu darmowego?

Zastosowanie sankcji kredytu darmowego jest stosunkowo proste. Wystarczy, że kredytobiorca złoży kredytodawcy pisemne oświadczenie o sięgnięciu po ten mechanizm. Staje się on skuteczny z mocy samego prawa, a więc nie jest wymagane czekanie na „uprawomocnienie się” oświadczenia konsumenta czy tym bardziej na wyrażenie zgody przez bank. Aczkolwiek trzeba zdawać sobie sprawę, że sankcja kredytu darmowego powstaje tylko wtedy, gdy rzeczywiście zajdą jej przesłanki.

W związku z tym konsument powinien solidnie przeanalizować, czy rzeczywiście umowa kredytowa, którą zawarł zawiera nieprawidłowości pozwalające na sięgnięcie po sankcje kredytu darmowego. Ma to bardzo istotne znaczenie, gdy weźmie się pod uwagę, że rzadko kiedy banki przyznają racje konsumentom. Dlatego trzeba liczyć się z koniecznością obrony swoich racji nawet przed sądem. 

Stąd dobrym rozwiązaniem jest zadbanie o poprawne zredagowanie pisma do banku oraz zadbanie o to, aby mieć potwierdzenie jego dostarczenia kredytodawcy. Może to okazać się istotny dowód w sprawie. Standardem w takich pismach – choć nie jest to wymagane przepisami prawa – powinni być ich uzasadnienie, zawierające wszelkie okoliczności uprawniające konsumenta do skorzystania z sankcji kredytu darmowego. 

Sankcja kredytu darmowego – co dalej? 

Skutkiem sankcji kredytu darmowego jest obowiązek zwrotu kwoty, jaka została pożyczona – bez uwzględniania odsetek i innych kosztów obsługi zadłużenia. Zgodnie z przepisami ustawy o kredycie konsumenckim zwrot powinien nastąpić w sposób określony w samej umowie. Gdyby jednak takie zasady i terminie nie zostały w niej zdefiniowane, to kredyt zwraca się w równych ratach, płatnych co miesiąc, od dnia zawarcia umowy. 

Jeżeli zaś okazałoby się, że umowa o kredy konsumencki nie zawiera postanowień odnoszących się do terminu spłaty kredytu, to ma zastosowanie albo termin pięcioletni albo dziesięcioletni. Wszystko zależy tu od wysokości kredytu. Jeżeli opiewa on na sumę poniżej 80 000 złotych, to zastosowanie ma pierwszy z tych terminów. Drugi zaś odnosi się do kredytów przekraczających poziom 80 000 złotych.